Бүгінгі таңда Қазақстанда қызылша ауруы өршіп тұр. Бұл әлемдегі ең жұқпалы аурулардың бірі, оның жұқпалы индексі 90-95% жетеді. Егер адамдар арасында бір қызылша ауруы пайда болса, онда он адамның тоғызы ауырып қалу ықтималдығы өте жоғары. Осыған байланысты біз Көкпекті аудандық ауруханасы бас дәрігерінің м.а. Махат Амангелдіұлы Ғабдуллинмен біздің аудандағы қызылша ауруы бойынша эпидемиологиялық жағдай туралы сұхбаттасқан едік.

- Махат Амангелдіұлы, Көкпекті ауданында қызылша ауруы тіркелді ме?
- Көкпекті ауданында 2023 жылдың 1 қаңтарынан бас-тап, қазіргі уақытқа дейін қызылша ауруы тіркелген жоқ. Алайда халықтың, соның ішінде көші-қонға байланысты біздің ауданда да қызылшаны тіркеудің үлкен мүмкіндігі бар. Қазақстанда қызылшаның ең көп тараған аймағы Алматы, Астана, Шымкент қалаларында, сондай-ақ Жамбыл және Алматы облыстарында тіркелген. Сонымен қатар науқастардың 80 % бұл инфекцияға қарсы егілмеген.

- Мұндай жағдай неден туындайды?
- Инфекция ауа тамшылары арқылы беріледі. Науқаспен байланыста болған кезде (сөйлесу, түшкіру, жөтелу кезінде) бұрын қызылшамен егілмеген және ауырмаған адам 100% дерлік жұқтыруы мүмкін. Қызылша вирусы өте құбылмалы: қызылшаны науқаспен тікелей байланыста болмай, онымен бір үйде болу арқылы жұқтыруға болады. Бақытымызға орай, вирус тез өледі, сондықтан тұрмыстық заттар, ойыншықтар, киім-кешек арқылы жұқтыру мүмкін емес.

- Қызылша ауруының белгілері қандай, оны жұқтырғанын қалай білуге болады?
- Инкубациялық кезең (инфекциядан аурудың алғашқы көріністеріне дейін) 7-ден 17 күнге дейін созылады. Бала инкубациялық кезеңнің соңғы екі күнінде, катаральды кезеңде (3-4 күн) және бөртпелердің төртінші күніне дейін, яғни 9 күн ішінде басқаларға жұқпалы болады. Бірінші, катаральды, кезеңде (1-3 күн) қызылша респираторлық инфекция түрінде көрінетінін білу маңызды: безгек, бас ауруы, жөтел, мұрыннан су ағу, тамақ ауруы.
– Бұл ауру қандай қауіп төндіреді?
- Ауру үш кезеңнен тұрады: катаральды, бөртпе кезеңі және пигментация кезеңі.
1.Қызылшаның алғашқы белгілері аурудың катаральды кезеңінде көрінеді. Бұл кезең ұзаққа созылмайды, тек 3-5 күн, және алғашқы нақты белгілердің пайда болуымен сипатталады: ұйқышылдық пен тез шаршау пайда болады. Жөтел және мұрыннан су ағу пайда болуы мүмкін, сонымен қатар дене температурасы аздап көтерілуі мүмкін. Бұл кезеңде қызылшаның негізгі симптомы-тістердің түбінде аузында ерекше бөртпенің пайда болуы. Мұндай дақтардың айналасында айқын қызаруы бар сұр-ақ бастары бар. Бұл дақтардың болуы ауруды ерте диагностикалауға және қажет болған жағдайда баланы уақтылы оқшаулауға көмектеседі. Балалардағы қызылшаның барлық белгілері аурудың динамикасында күшейеді: жөтел жиілейді, дене температурасы біртіндеп жоғарылайды және 40°белгісіне жетуі мүмкін.
2.Бөртпелер кезеңі катаральды кезеңмен ауыстырылады. Терідегі қызылша бөртпесі-бұл кезеңге тән белгі. Ол бастапқыда құлақтың артында және шаштың өсу аймағында бас терісінде пайда болады, бетке, мойын аймағына және кеудеге таралады. Екінші күні иықтың, қолдың, Арқаның, іштің терісі бөртпемен жабылады, үшіншісінде саусақтарды қоса, төменгі аяқтар, ал бет бозарады. Қызылшаға тән бөртпелердің таралуының бұл реттілігі дифференциалды диагностиканың маңызды критериі болып табылады. Дақ-папулярлы экзантема балаларға қарағанда ересектерде айқынырақ. Аурудың ауыр ағымында геморрагиялық сипаттағы біріктіруге және алуға бейімділігі бар. Бөртпе кезеңі қызылшаның биіктігі болып саналады. Тері бөртпесінің пайда болуы аясында қызба мүмкіндігінше айқын болады, интоксикация белгілері күшейеді, катаральды белгілер күшейеді. Науқасты тексеру кезінде артериялық гипотензия, тахикардия, бронхит немесе трахеобронхит белгілері анықталады.
3.Пигментация кезеңі. Бөртпе пайда болғаннан бастап 3-4 күн ішінде жағдай жақсарады. Температура қалыпқа келеді, бөртпе жоғалады, пигментация қалады (ол уақыт өте келе жоғалады). Қалпына келтіру кезінде ұйқышылдық, ашуланшақтық және шаршаудың жоғарылауы қалады.
- Бұл инфекцияға қарсы дәрі бар ма?
- Көптеген вирустар сияқты қызылшаға қарсы арнайы дәрі жоқ. Емдеу негізінен симптоматикалық болып табылады. Жалғыз жалпы ұсыныс-А дәрумені диагноздан кейін бірден, сондай-ақ келесі күні қабылдау. Бұл витамин белгілі бір мөлшерде беріледі, ол науқастың жасына сәйкес келеді және асқынулардың алдын алуға қызмет етеді.
Әйтпесе, жоғары температура әдеттегідей антипиретикпен емделеді, ал қалғаны көріністер мен асқынуларға байланысты. Егер ауру кезінде қайталама бактериялық асқынулар пайда болса, онда антибиотиктерді қабылдау қажет. Антибиотиктер осылай қабылданбайды. Оларды профилактикалық түрде қабылдауда пайдасы жоқ.

- Қызылшадан қалай қорғануға болады?
- Қызылшаға қарсы егу профилактикалық егу күнтізбесіне кіреді. Алғашқы вакцинация 12-15 айлық дені сау балаларға беріледі. Вакцинаны қайта енгізу (ревакцинация) 6 жасында, мектеп алдында жүзеге асырылады. Вакцинада баланың иммунитеті дамитын тірі әлсіреген қызылша вирустары бар. Қызылшаға қарсы егу реакциясы әртүрлі болуы мүмкін. Кейде балаларда температураның 37,5-38С дейін шамалы көтерілуі байқалады. Бұл вакцинациядан кейін 5-8 күн ішінде болуы мүмкін және бір-үш күнге созылуы мүмкін. Сонымен қатар, нәресте дене температурасының жоғарылауы аясында аллергиялық реакцияны немесе жеңіл құрысуларды дамыта алады. Вакцинациядан кейінгі реакциялар қызылша белгілерімен жеңілдетілген түрде және қысқа мерзімде жүреді.
- Вакцина туралы толығырақ айтып берсеңіз?
- Вакцинадан қорқудың қажеті жоқ. Өйткені, олардың барлығы үш сатылы тексеруден өтеді. Біріншіден, барлық компоненттер зертханалық деңгейде тексеріледі. Содан кейін адамдарға клиникалық зерттеулер жүргізіледі. 99% жағдайда асқынулар өте сирек кездеседі. Бұл негізінен инъекция орнында қызару, ісіну, кейде температура болуы мүмкін. Бірақ бұл ағзаның қорғаныс реакциясы, өйткені біз вакцинациямен әлсіреген вирусты енгіземіз, денеде реакция пайда болуы керек.
Бүгінде Қазақстанда қызылшамен сырқат-танушылықтың халық арасында одан әрі таралуының алдын алу мақсатында қызылшаға қарсы ҚКП вакцинасымен қосымша жаппай иммундау (ДМИ) науқаны жүргізілуде. 6 айдан 10 айға дейінгі 29 күн және 2 жастан 4 жасқа дейінгі балалар, сондай-ақ медицина қызметкерлері қосымша иммундауға жатады. Көкпекті ауданында 877 адам қосымша жаппай иммундауға жатады.
Қызылшаға қарсы Вакцинация-қызылша инфекциясын, сондай-ақ оның асқынуын болдырмайтын жалғыз тиімді құрал. Осыған байланысты ата-аналарды өз баласының денсаулығына жауапкершілікпен қарауға, вакциналарды уақытында алуға, сондай-ақ қызылшаға қарсы қосымша жаппай иммундау шеңберінде баланы вакциналауға шақырамыз!
- Берілген ақпарат үшін рахмет!

Сұхбаттасқан Виктория ГАРМАШОВА

Пікір: