Материалдар

Бейбітшілік, руханият және келісім мәдениеті – бұл әр күн сайын біздің қасиетті жеріміздің өсіп-өркендеуіне өзінің жаны мен жүрегін салып жүрген барлық 17 миллион қазақстандықтың жанды шығармашылығы. Бізде әр этнос басқа этностардың өрнектерімен үйлестіре отырып, өз өмірінің өрнегін құрып келеді.

Елбасы Н.Ә.Назарбаев

Толықсып дән өседі егісінде,

Төрт түлік мал қаптаған өрісінде.

Сан ұлттың өкілі бар бұл аймақта,

Бас қосқан заманының зор ісінде.

Жергілікті ақын Нәкен Серікбаев пен композитор Нұрлан Шапатовтың «Көкпекті вальсі» туындысының әуенімен тербелген жыр жолдары бұл. Тоқсаныншы жылдардың соңында дүниеге келген өнер туындысы Көкпекті ауданының бар болмысын айшықтап тұр. Шалқар шабыт пен жүрек тебіренісі тудырған шығарма туған өлкенің өткені мен бүгінін, жарқын болашағын жырлау өзектілігін сан ғасыр өтсе де, сан ұрпақ алмасса да жоғалтпақ емес. Ғасырлар бойы қазақтың кең байтақ даласын мекендеген ұлт пен ұлыстардың ынтымағы мен бірлігі өзек болған өнер туындысының да тындарманға айтпағы осы.

Қойнауы құт Қалбадан бастау алып, сайын дала Сарыбелге ұласқан Көкпекті ауданында бүгінгі күні жиырмадан астам ұлт пен ұлыстың өкілі бір атаның баласындай тату-тәтті тіршілік етуде. Олардың барлығы Толағайдың төсінде туып, өсіп-өнген ұрпақ. Тағдыр талайымен, бірі көшіп, бірі жер ауып, тың игеріп келген сан ұлттың ұрпағы қазақ даласын Отаным деп біледі. «Қасиетті қарашаңырақ» деп пір тұтады.

Мұрағат деректерінде және Қалихан Ал-тынбаевтың «Көкпекті» кітабында біздің ауданға өзге ұлт өкілдерінің қоңыс аударуы, келу себептері мен орналасуы туралы мол мәлімет бар. Тарихи деректер бойынша Көкпекті бекінісі салынған 1763 жылдан осы өңірге орыс-казактар қоңыстануы бас-талады. Оларға ішкі Ресейден келген шаруалар, саяси себептермен жер аударылғандар, татарлар қосылып отырған. Көкпекті жеріне ең алғаш татар ұлтының өкілдері 1804 жылы келе бастаған. Қалихан Алтынбаевтың жазуы бойынша, Көкпектіде округ құрылып, өнеркәсіп молайған соң татар диаспорасы да қанатын кеңге жайған. Сол заманда Көкпекті өзенінің сол жағалауы «Татар слободкасы» атанған екен. 1908-1914 жылдары, Столыпин реформасынан кейін патша үкіметі гагауздарды қазақ даласына жер аударып, олардың бір тобы Көкпекті аймағына келіп қоңыстанды.

Біздің ауданға неміс, поляк, шешен ұлттары 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы кезінде жер ауып келген. Поляктар соғыс біткенде еліне қайтса, шешен, неміс ұлтының көптеген өкілдері ауданда тұрақтап қалды. Ел басына күн туған сұрапыл соғысқа ауданнан қазақ, орыс, украин, өзбек, беларусь, поляк, еврей, мордва ұлтының өкілдері аттанып, Отан қорғауда тізе қосып шайқасты. Ауызбіршілік пен тағдыр табыстырған достықтың арқасында Кеңес халқы Ұлы Жеңіске қол жеткізді. Ауданнан шыққан 9 бірдей Кеңес Одағының Батыры атанған абзал азаматтарымыз отансүйгіштік пен ерліктің һас үлгісі.

Ауданға өзге ұлт өкілдері келуінің тағы бір кезеңі тың игеру науқаны болғаны анық. Тың игерілген кеңшар «Ұзынбұлақтың» алғашқы қазығын қаққан тың игеруші Мырзабек Өтебековтің естеліктерінде осы кезеңге байланысты мәліметтер көп кездеседі. «Ұзынбұлақ» кеңшарының алғашқы тұрғындары украин Иван Юрченко, армян Завен Тоноян, неміс Владимир Браун, болгар Иван Петров, молдаван, Алексей Байш болған екен. Тың иегеру науқанында қажырлы еңбек пен берекелі бірлік тоғыстырған тағдырлардың мекеніне айналған Ұзынбұлаққа барлығы 21 ұлттың өкілі келіпті.

«Жұлдыз» газетінің 1974 жылғы 19 ақпандағы 22 санында Социалисттік Еңбек Ері Анатолий Булгактың «Сплоченность» деген жазбасы сақталыпты. Онда «Біз, комсомолдар мен жас-тар тобы, тың игеру үшін Молдавиядан келдік. Біз жергілікті тұрғындармен ортақ мақсат жолында еңбек етіп, қайғы мен қуанышты бірге бөлістік. Бүгін тың даласы құлпырып тұр. Осы мақсатта біз, қазақтар мен орыстар, украиндар мен молдавандар, эстондар жұдырықтай жұмылып, иін тіресе еңбек еттік» деген Батырдың жүрек толғанысы жеткізілген.

Соғыстан кейін аудан тұрғындары үлкен бір отбасындай барлығы бірігіп, құлдыраған шаруашылықты көтерді, бірлік пен жарқын болашаққа деген сенімнің арқасында биік белестерді бағындырды. Қай салада болмасын, оларды бір мүдде тоғыстырды. Ол – Отанға деген сүйіспеншілік, өз ісіне деген адалдық және кәсіби шеберлік. Михайл Самарский, Дарья Парий, Иван Ипатко, Максим Цепура сынды еңбексүйгіш жандардың маңдай тері бағаланып, Социолисттік Еңбек Ері атағы берілді.

Сол замандағы тың игерушілердің бірқатары Кеңес Одағы ыдыраған соң тарихи Отанына қайтып кетті. Алайда, осында қалып, туған жеріне ту тіккен олардың ұрпағы әлі күнге ауданымызды мекен етуде.

Қазіргі уақытта ауданымызда этносаралық достықты нығайту, ұлттық салт-дәстүр мен әдет-ғұрыптарын насихаттау мақсатында  қазақтардың «Асыл мұра» және «Мирас», орыстардың «Вера», татарлардың «Туған яқ моннары», немістердің «Хоффнунг» этнобірлестіктері құрылған.

Аудандағы этносаралық білдестік пен ынтымақ саласына зор үлес қосып жүрген Сихварт Елена Павловна, Шарова Надежда Васильевна, Красникова Надежда Александровна, Шнайдер Таисия Васильевна, Пономарева Наталья Викторовна, Каримова Альфия Габдульнурқызы, Нечаева Тамара Ивановна, Гебель Лариса Клименьтенва, Кутеталадзе Валентина Федоровна, Штукерт Галина Аркадьевна, Галиева Альфия Гусейновна сынды жерлестеріміз ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан ұлы достықтың алтын көпірі болып жүр.

Қазақ халқын достықтың киелі шаңырағына теңесек, түрлі этностар оның алтын арайлы уықтары іспетті. Көңілі жомарт, пейілі кең жұртымыз көптеген ұлт пен ұлысты ұйыстыра білді. Бір шаңырақ астында достық жырын әуелеткен көпұлтты халқымыздың әрдайым бірлігі бекем, ынтымағы берік болсын!

Дархан БЕРДІБЕК

Пікір: