Көктемгі егіс жұмысы басталар алдында ауданның  шаруалары бастарын қосып, семинар кеңес өткізді. Семинардың мақсаты -шаруашылықтардың егіс жұмысына қажетті фитосанитарлық, тұқымды жақсарту,  гербицидтер және басқа да ауылшаруашылығына қажетті жұмыстарды атқаруда көмек беру болып табылады. Бұл жиынға барлық ауылдық округ әкімдері, егін шаруашылығымен айналысатын шаруа қожалықтарының басшылары, аграрлық-техникалық колледж студенттері қатысты. Ауылшаруашылығы бөлімі мен аумақтық  инспекция мамандары, өсімдік қорғау саласының мамандары және осы саланың облыстық басшылары жиынға қатысып, жиналғандар алдында пайдалы баяндамалар жасады. Жиынға аудан әкімінің орынбасары Р.Сағындықов, облыстық ауылшаруашылығы басқармасының бастығы Д.Селиханов қатысты.

Ең алдымен, жұрт назарына аудандық ауылшаруашылығы және ветеринария бөлімінің басшысы М.Теміржанов «2013 жылдың өсімдік шаруашылығы саласындағы жұмыс қорытындысы және 2014 жылғы көктемгі дала жұмысының барысы туралы» баяндаманы ұсынды.  2013 жылы аудандағы дәнді дақылдар алқабы 73,1 мың гектарды құрады. Аудандағы ауылшаруашылығы құрылымдарының алдына қойылған міндет – өңдейтін жер телімдерін ұлғайту болса, ол мал азығы  дақылдары алқабын ұлғайту арқылы жүзеге асқан. Олардың арасында бір жылдық және көпжылдық шөптесіндер, эспарцет, жоңышқа, сүрлемдік күнбағыс пен жүгері бар. 2014 жылы егіс алқабы былай жоспарланған:дәнді дақылдар - 76800 га, майлы дақылдар - 33610 га, мал азығы - 29600 гектар. Көктемгі егіске 55,0 мың гектар сүдігер көтерілген. Бұл жалпы егіс көлемінің 101,9 пайызын құрайды. Барлық агротехникалық шараларды уақтылы атқарудың нәтижесінде балл бонитеті төмен болса да, былтыр алынған астық әр гектарға шаққанда 13,5 центнерден айналған.

М.Теміржановтың айтуынша, бүгінгі күннің басты мәселелерінің бірі-ауданда суармалы егіншілікпен айналысу кенжелеп отыр. Қазіргі күні бір ғана шаруашылықта («Теректі» ШҚ) СУАРМАЛЫ ЕГІСТІК БАР. Бұл шаруашылық негізінде «Теректі су» СПАТК құрылған, бұл кооперативтің аумағында 1100 гектар жаңбырлатып суару арқылы суландырылады. Суармалы егіс алқаптарын ұлғайту үшін гидротехникалық қондырғыларды, басарықтар мен каналдарды қалпына келтіру қажет. Олардың қатарында Ақтоған, Ворошилов, Кішібөкен магистралдық арықтары бар. Бұл каналдарды жөндеуге 2014-2016 жылдарға республикалық бюджеттен 1 906 930 мың теңге қажет. Қазіргі күні барлық жоба Бюджетті  жобалау  министрлігінде қарастырылуда.

Баяндамашы әрі қарай көктемгі егіс жұмысына қажет ЖЖМ-мен қамтамасыз ету, техниканың көктемгі егіс жұмыстарына даярлығы, субсидиялау  жайында айтты. Ол мал басы санын ұлғайту бойынша жұмыстардың, ауылшаруашылығын инновациялық дамыту бойынша мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыру белсенді жүргізіліп жатқанын атап өтті. Және де аудандағы аграрлық сектордың әлеуеті жоғары екенін, бірақ ол толық көлемде пайдаланылмай отырғанын тілге тиек етті.

Аудандағы ауылшаруашылығы мақсатындағы жерлердің тиімді пайдаланылуы туралы баяндаманы аудандық жер қатынастары бөлімінің басшысы Ж.Бахтинов баяндады. Жерге иелік ету бір басқа да, оны мақсатты түрде пайдалану бір басқа. Қазіргі күні Жер кодексінің 140-бабында атап айтылғандай, аудандағы ұсақ шаруа қожалықтары ұтымды пайдалана алмай отырғанын атап көрсетті Ж.Бахтинов. Олардағы техникалар ескі, сондықтан да барлық агротехникалық шаралар сапалы атқарылады деуге келмейді. Сонымен бірге, топырақ құнарлылығын арттыратын карантиндік зиянкестерден қорғау, өсімдік ауруларын жұқтырудан қорғау, тыңайтқыштармен өңдеу істері атқарылмайды. Әр округтегі минералдық тыңайтқыштарды енгізу жұмыстары ең ары кеткенде барлық  жер телімінің 10 пайызын құрайды. Бұл жерді ұтымды пайдалану қағидаларын бұзу болып саналып, ҚР Әкімшілік құқық бұзушылыққа жатады да, әкімшілік жауапкершілікке тартуды көздейді., Бұл жер телімдері мемлекет меншігіне өтетіні туралы қаншама ескертілді, бұл жұмыс қазір жүргізіліп жатыр. Жалпы аудан бойынша күнбағыс алқаптары азайды дейміз, алайда кейбір ауылдық округтерде күнбағыс егістігінің үлес салмағы әлі де жоғары болып отыр.

Баяндамашы семинар қатысушыларының назарын ауылшаруашылығына арналған жерлерді тиімді пайдалану ережелерін бұзудың әлдеқайда кең таралған түрлеріне аударды. Бұл - жерге қатысты айтылып келе жатқан мәселе – жалға беру, яғни субаренда.  Сонымен қатар, егін себілетін алқаптардың құрылымын және оларға қарсы күрес шараларын сақтамау.

Семинарға қатысушылар алдында аудандағы ең ірі ауылшаруашылығы өнімін өңдеумен айналысатын шаруашылық басшысы Е.Мәмбетов өзінің шаруашылығы туралы айтып берді. Мұнда соңғы жылдары бұрыннан жұмыс істеп тұрған диірмен, жармалау цехы, нан зауытының қатарына құрама жем өндіретін, қатырылған қалаш өндіретін цехтар қосылып отыр. Шаруашылық ізденіс үстінде, олар өздері өндірген өнімді толықтай өңдеуді жүзеге асыруды мақсатты бағытқа айналдырған.

Жиын барысында ауылшаруашылығы дақылдарын карантиндік өсімдіктерден қорғау, фитосанитария пестицидтерді қолдану туралы облыстық мамандар Қ.Жұмажанов, З.Асанов, Б.Малғаждаров және басқалары  кеңес  берді. Улы химикаттар мен гербицидтер сатып алынған жағдайда шаруашылықтарға субсидия төленеді, яғни  меншіктеріндегі зақымдалған жерлерді шаруашылықтар өздері өңдеулері керек. Ал мемлекет тарапынан тек қана мемлекеттік қордағы жерді өңдеуге қаражат бөлінеді. Бұл жерде шаруалар ұзақ жылдар бойы мемлекет тазалай алмай отырған укекірені өз күштерімен арылту мүмкін емес деген уәж айтты.           «Азықтүліккорпорациясы» АҚ өкілі М.Шаймарданов шаруашылықтардың астық тапсыру жағдайларына тоқтала келіп, былтыр үш бағдарлама жұмыс істесе, биыл екі ғана бағдарлама барын жеткізді.  Сонымен бірге, шаруаларға «Егінжай» бағдарламасының тиімділігі туралы айтылды.

Жиынды облыстық ауылшаруашылығы басқармасының бастығы Д.Селиханов қорытындылады. Аграрлық сала басшысы бүгінгі семинар кеңесте көп нәрселердің айтылғанын, олардың барлығы да шаруа адамы үшін пайдалы екенін атай кетті. «Агробизнес-2020» бағдарламасы бойынша шаруашылықтарға көп субсидия қарастырылған. Субсидия бағасы, әсіресе, суармалы жерлерді өңдеушілерге, көкөніс, бақша өнімдерін өсірушілерге жоғары. Сонымен бірге, соя, рапс, қыша өсірушілерге берілетін субсидия бағасы қымбатырақ.

Аграрлық сала басшысы асыл тұқымды  мал өсірушілерге, қымыз, шұбат өндірушілерге де субсидия төленетінін айта келе, бұл бағдарламаның маңыздылығын атап өтті. Дүйсенбай Мағзұмұлының тағы бір атай кеткен шаруасы - ауылшаруашылығындағы  асыл тұқымды мал басын өсіру болды. Мұнда да шаруашылықтар субсидия ала алады.

Жиын барысында ауылшаруашылығы саласында кадр жетіспеушілігі де сөз болды. Кадрларды даярлау үшін оқуға түсуге квота берілсе, ауылшаруашылық саласы мамандарының жалақысын, зейнеткерлік төлемдерін қайта қарастырса деген ұсыныстар айтылды. Жалпы семинар-кеңестің берері мол болды. Семинарға қатысушыларға «Астана бизнес» ЖШС, «ӘлемАгро» ЖШС, ШҚО «ҚазАгроИнновация» АҚ ғылыми зерттеу институттарының мамандары мен менеджерлері түрлі нұсқаулықтар таратып, астық тұқымдарын, картоп және басқа да дақылдарды өндіру, олардың тұқымдарын қайдан алуға болатыны жайлы мәліметтер берді. Түрлі стендтерде, әдемі әрленген кітапшаларда олардың өнімдері мен техникалық құралдарын жарнамалау жақсы жолға қойылыпты. Бүгінгі семинарға қатысушыларға олар тегін таратылды. Сонымен бірге, жиын барысында әр баяндамашының сөзі түрлі слайдтармен көрсетіліп отырды. Жалпы алғанда, ауылшаруашылығы саласының мамандары бүгінгі жиын үшін алғыс айтты. Олар тағы да кең ауқымды жиындар өтіп тұрса, осындай түрлі сала мамандары ақыл-кеңес беріп тұрса деген тілектерін айтты.

Клара НҰРПЕЙІСОВА

Пікір: