Ағымдағы жылдың, 14 ақпан күні Көкпекті аудандық сотының төраға м.а. Н.Б.Жаныбековамен «2019 жылдың 21 қаңтарында қабылданған заңна-маларына енгізілген жаңартуларын талқылау туралы» тақырыбында сұх-баттасқан едік.

- Аталған заңда қандай өзгерістер болғандығы туралы атап өтсеңіз.
- 2018 жылдың 21 қаңтарында Мемлекет басшымен «Қазақстан Рес-публикасының кейбір заңнамалық актілеріне меншік құқығын қорғауды күшейту, төрелік, сот жүктемесін оңтайландыру және қылмыстық заң-наманы одан әрі ізгілендіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңына қол қойды.
Заңмен 42 заңнамалық актіге, оның ішінде 11 кодекске меншік құқығын қорғауды күшейтуге, төрелікті дамытуға, сот жүктемесін оңтайландыруға, экономикалық, салықтық қылмыстық құқықбұзушылықтарды ізгілендіруге және осыған байланысты салық заңнамасы саласындағы құқықбұзушылықтар бойынша әкімшілік айыппұлдардың мөлшерін ұлғайтуға, азаматтық кодекс-те нотариус депозиті арқылы мәмілелер бойынша қолма-қол ақшасыз есеп айырысу нысанын қолдану мүмкіндігі қарастырылған.

- Заңға енгізілген өзгерістер сот жұмысына қандай ықпалын тигізеді?
- Атап айтқанда, сот орындау-шыларының әрекетіне қатысты 18 санк-цияның тек екеуін - мәжбүрлеп әкелу мен ел аумағынан шығуға тыйым салуды соттың қарауына қалдырылды. Бұл – 300 мыңға жуық санкция. Бірақ, олар да мәжбүрлеп әкелу негіздемесін қысқарту және елден тыс шығуды шектеу межесін көтеру арқылы азаятын болады. Бұйрықтық істердің 18 түрінің 9-ы нотариустарға өтпек. Мәселен, нотариалды куәландырылған мәмілеге, жалақыны өндіру, лизингті талап ету, ломбардтардың кепілін айналымға енгізу, коммуналдық төлемдер бойынша қарыз бен жалдау ақысын өндіріп алу, тағы да басқа талаптарды бұдан былай тек нотариустар қарайтын болады. Бұл сот дауларының үлесі – 20% астам. Оңайлатылған істердің 12 категориясының 10-ын бұйрықтық іс жүргізуге берілді. Шамамен, бұл оңайлатылған іс жүргізу тәртібімен қаралған істердің 50%-ға жуық азаймақ.

- Сот жүйесіне қатысты өзгерістер халыққа деген қандай септігін тигізбек?
- Осы өзгерістер, сот жұмысының жүктеменісін азайту нәтижесінде жұмыс жағдайы жақсармақ, яғни судьялар жүктемесін айтарлықтай азайтып, олардың күрделі дауларды талқылауға, новеллалар халыққа тиімді әрі пайдалы деп есептеймін.

Сұхбаттасқан Клара ҚАЙЫПЖАНҚЫЗЫ

Пікір: